Cumalıkızık

Yerli yabancı turistler buraya akın etse de teyzeler ne şalvarlarını, ne de meyve bahçelerini terk etmişler. Tonton elleriyle gözlemeler mantılar yapıp, Uludağ’ın eteklerindeki köyde misafirlerini ağırlıyorlar.

Cumalıkızık’ı çok beğendik. Fotoğrafçılığa, mimariye, Osmanlı tarihine ya da sadece estetik yerlere meraklı olanların çok keyif alacağı bir yer. Haftasonları Bursalıların favori kahvaltı mekanı oluyor, dolayısı ile 10’dan sonra sandalye kapmaca başlıyor. Yaz, kış bu böyle. Diyeceğimiz o ki, kahvaltıya gelecekseniz erken gelin.

Ne Kadar Zaman Ayırmalı

Buraya 1 -2 saat ayırmanız yeterli olur. Cumalıkızık’ta kahvaltı yapacaksanız üzerine bir saat daha ekleyin. Gelmişken mevsimine göre ilkbahar – yaz böğürtlen ve ahududu, sonbahar -kış kestane almadan gitmeyin

CUMALIKIZIK NEREDE?

Cumalızık Bursa’nın Yıldırım ilçesine bağlı şirin bir Osmanlı köyü.
Bursa Cumalıkızık arası 12 kilometre doğuda ve ortalama 20 dakika,
İstanbul Cumalıkızık arası 168 kilometre ve aşağı yukarı 2 saat 20 dakika mesafede. Ama İDO ve BUDO‘nun feribot ve denizotobüsü seferleri sayesinde gelip gitmek daha kolay bir hal aldı. Yazının en altındaki Cumalıkızık’a Nasıl Gidilir kısmında tüm bilgileri bulabilirsiniz.
Yani sabah erkenden yola çıkarsanız öğlen saatlerinde Cumalıkızık’ta kahvaltınızı etmiş, köyü ve tarih kokan evleri keşfe çıkmış olabilirsiniz.

Konum için tıklayın.

CUMALIKIZIK’IN TARİHİ

Cumalıkızık yaklaşık 1300’lü yıllarınca kızıklar tarafından kurulmuş bir yerleşim yeri (bugün gördüğümüz yapılarsa aşağı yukarı 150 yıllık).

Kızıklar kim?

Kızık, konar göçer Oğuz Türkleri‘ne verilen isim. 13. yüzyılın başlarında Moğolların saldırılarından kaçarak Orta Asya’dan Anadolu, İran ve Suriye gibi geniş bir coğrafya kendilerine yeni yurtlar edinmişler. Bursa’ya yerleşmelerinin de 1306 civarında Bursa‘ya yerleştikleri sanılıyor. Bursa merkezdeki hanlar ve burası gibi civar köyler arasındaki ticari ilişkilerin Osmanlı İmparatroluğu’nun doğuşunda önemli rolü olduğu düşünülüyor.

İsmindeki Kızık buradan geliyor ama tabi ki bir de halk kendine göre yakıştırmalarda da bulunmuş: İşte burası dar bir vadide olduğu için kısık kelimesinden kızık türetilmiş vs gibi. Ama aslında burada bir sürü Kızık Türk’ü köyü olduğunu, onlara karakter veren şeye göre bir sıfat aldıklarını, değirmeni çok olana Değirmenlikızık, içinden dere geçene Derekızık gibi isimler verildiğini biliyoruz. Burası da ismini civar köylerden insanların cuma namazı için buraya gelmesinden almış.

Osmanlı İmparatorluğu’nun Beşiklerinden

Cumalıkızık, Bursa ile birlikte Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşuna tanıklık etmiş, bir Dünya Savaşı, bir de Kurtuluş Savaşı atlatmış bir köy. Atlatmış diyoruz çünkü zamanında 15, hatta belki daha fazla kızık köyü varmış ancak savaş sırasında diğerleri yakılarak yok olmuşlar.

Yerli teyzelerle muhabbet ederken buranın nasıl ayakta kaldığını sorduk, onlar da bize savaşı yaşayan annelerinden ve babalarından duyduklarını anlattılar: Aslında köyü koruyabilecek kimse yokmuş çünkü herkes cephedeymiş. Diğer köylerin yağmalandığını duyan köylüler, kendi köylerini kurtarmak için ne erzakları, ne de yakınlarda erzağa ihtiyaç duyan Türk askerleri olduğu halde bir çocuğu askere erzak götürür gibi dağa yollarlar. Dönüşte de çocuk Yunanlar’a bilerek yakalanır. Çocuğa kaç asker var diye sorarlar. Çocuk “Ohooo, yüzlerce” diyince, onlar da apar topar köye bir zarar veremeden çekilirler. Gerçek mi bilmiyoruz tabi

Fakat böylesine otantik ve önemli bir yerleşim yerinin tarihi ve anıtsal değerinin anca 80’lere gelindiğinde anlaşılmaya başlandığı görülüyor. İlk olarak 1980’de Anıtlar Yüksek Kurulu’nun kararı ile Cumalıkızık koruma altına alınıyor ve burada izinsiz tek bir çivi bile çakılması yasaklanıyor. Zaten çok geçmeden 1981’de de Kentsel ve Doğal Sit Alanı ilan ediliyor. 2000’de de UNESCO tarafından önce Dünya Mirası Geçici Listesi’ne ardından 2014 yılında ise Bursa’yla beraber Dünya Mirası Listesi’ne giriyor.

CUMALIKIZIK’TA GEZİLECEK YERLER & YAPILACAK ŞEYLER

① Meşhur Cumalıkızık Kahvaltıları

 

Fotoğraf Kaynak: Taşev Restaurant

Cumalıkızık’a haftasonu Bursalıların afyon patlattığı yer.  Bir kalabalık oluyor, bir kalabalık oluyor. Dolayısı ile evinin işletmeye çevirebilen hemen hemen herkes kahvaltıcılığa soyunmuş. Gönül isterdi ki; peynirler şöyle Uludağ’da dolanan ineklerden, yumurtalar evin arkasındaki kümeslerden gelsin ama Şok’un raflarından geliyor. Yine de Cumalıkızık’ta kahvaltı köyün harika tarihi dokusu sebebiyle çok popüler. İyi yerinden bakacak olursak, Cumalıkızık’ta kahvaltı fiyatları can acıtıcı değil. Reçellerin ev yapımı olduğunu müjdeleyebiliriz. Aman haftasonları hele de havalar güzelse rezervasyonsuz gitmeyin çünkü 10’dan sonra yer bulamayabilirsiniz. Kahvaltı için mekan önerilerimizi aşağıda yemek kısmında anlattık.

② Nostaljik Cumalıkızık Sokakları

Bu zaman kapsülünden çıkmış sokakları arşınlamak buranın olmazsa olmazı. Cumalıkızık’ta yaklaşık 270 tane ev var ve bunların yarısından fazlasında halen aktif olarak yaşam devam ediyor.

Bu evler genelde moloz taş, kerpiç ve ağaçtan yapılmış; 2-3 kattan fazla olmayan, pencereleri cumbalı, kapı tokmakları ve kulpları dövme demirden, sarılı mavili morlu, rengarenk yapılar. Evlerin bulunduğu sokaklar ise klasik ızgara plana oturtulmamış, taş döşeme, dar ve kaldırımsız. Meydanlar bile tamamen cami, hamam, çeşme gibi kamusal alanların doğal bir kesişiminden oluşmuş alanlar. İşte evlerin, sokakların, meydanların bu zaman kapsülünden çıkmışcasına olduğu gibi kalma özelliği onu, UNESCO tarafından 2000 yılında Dünya Mirası Geçici Listesi’ne, 2014 yılındaysa Bursa’yla beraber Dünya Mirası Listesi’ne sokan özelliği. Her ne kadar Bursa gibi bir büyük şehire bu kadar yakın olsa da Cumalıkızık, yüzyıllardır asimile olmamış yapısı ile gerçek bir kültür mirası.

③ Cumalıkızık Evlerinin Baş Tacı – Küpeli Ev

Küpeli Ev UNESCO Derneği Proje Uygulama Evi. Cumalıkızık’ı koruma yaşatma projelerinin hepsi bu evde yürütülüyor. Yaklaşık 350 yaşında olan evin adı evin her yerinde olan küpe çiçeğinden gelmiş. Eskiden bu köyde yaşayan insanların kullandığı eşyaları ve o zamanlardaki ev düzenini görebileceğiniz ev kurum tarafından çok sıkı denetleniyor. Evdeki tüm eşyalar Bursa’dan toplanmış bölgesel ürünler olmasına çok dikkat ediliyor. Mesela 250 yıl önce Samsun’da yapılmış ve Bursa’ya getirilmiş bir dolap kabul edilmiyor. İlla buranın lokal üretimi olması gerekiyor. Bu yüzden dantelinden yatak süsüne, her şey otantik Bursa tarzı. 2010 yılında restore edilip müze haline gelmiş. Evin odalarının ismi köyde en çok yetişen ve köylülere gelir sağlayan ürünlerden geliyor: Ahududu, kestane, kiraz ve ortanca gibi. Küpeli eve giriş kişi başı 2.5 TL. Gitmeden soba başında bir kahve içmenizi öneririz.

④ Cumalıkızık Cami ve Hamamı

Cumalıkızık’ı şöyle bir gezeyim dediğinizde, tam köyün meydanında karşınıza ilk Cumalıkızık Cami çıkıyor. Kitabesi olmadığından yapılış tarihi veya yaptırana dair net bilgi bulunmasa da Selçuklu mimarisi etkisiyle yapılmış yaklaşık 300 yıllık bir cami olduğu söyleniyor. Ahşap revağı, direkleri, başlıkları Osmanlı mimarisinden izler taşıyor. Osmanlı döneminde bir tarafı mescit bir tarafı medrese olarak kullanılmış ama bakarsanız basit mütevazi bir köy camisi. Kubbesi olmayan caminin doğu cephesindeki çift merdivenin altındaki tonozlu nişin içinde de Zekiye Hatun Çeşmesi yer alıyor. Konum için tıklayın.

Cumalıkızık Hamamı da görülmesi gereken diğer tarihi izlerden. Cumalıkızık Camii’nin tam yanında moloz taşla örülmüş bir hamam bu. Ne zaman yapıldığına dair kimsenin fikri olmasa da oldukça eski. 1983 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü onarmış ama hala çok onarılmış, sağlam değil zaten görünce siz de anlayacaksınız. Hamamın ılıklık, sıcaklık, su deposu ve tıraşlık gibi bölümlerinin orijinal olduğu ama diğer bölümlerinin sonradan eklendiği biliniyor. İçi eski Osmanlı hamamlarından farksız, yani çok da bir özelliği yok ama Cumalıkızık’a gitmişken Osmanlı dönemindeki hamamlar nasılmış bir göreyim derseniz buraya da uğrayın deriz.

Köy meydanındaki, gövdelerinin 4 ve 6 metre olduğu iki tarihi, tescilli çınar ağacı da burada mutlaka görülmesi gerekenler arasında.

⑤ Eski Cumalıkızık’ın izini sürün: Cumalıkızık Etnografya Müzesi

Fotoğraf Kaynak: www.bursa.com.tr
Burası, sergilenen eserlerin hepsinin halk tarafından bağışlandığı, mahallenin geçmişine ait eşyaların sergilendiği müze. Osmanlı Devleti zamanından köye yadigar kalan, savunma, taşıma, aydınlatma, ısıtma, mutfak, tarım aletleri gibi birkaç parça da var. Eğer Cumalıkızık eskiden nasılmış, mahallede ne gibi eşyalar gereçler varmış merak ederseniz; mahallenin eski adetlerine, tarihine ışık tutan bir yer.

Adres: Cumalıkızık Mahallesi 16365 Yıldırım/Bursa Tel: 02242344918 Konum için tıklayın.

⑥ Kınalı Kar’ın Çekildiği Konakları Ziyaret Edin

Cumalıkızık’ın bu kadar bilinmesine neden olan dizi Kınalı Kar’dı. Diziden etkilenip o konakları görmeye gelen kişiler bir hayli fazla. Bulanlar Konağı da dizinin çekildiği yerlerden biri. İster konakta kalabilir isterseniz de sadece kahvaltı veya akşam yemeği yiyebilirsiniz. Konum ve adres bilgisini aşağıda yazdık. Bunun dışında Kınalı Kar Köy Evi de ziyaret edebileceğiniz bir diğer adres.

⑦ Cin Aralığı

Kurtuluş Savaşı’ndan kalan bir rivayet de Cin Aralığı. Çıkmaz bir sokağın en sonundaki daracık geçit sokağın başından belli olmuyor. Zaten 3 karış genişliğinde var ya da yok. İşgalcilerin kovaladıkları askerler bu sokağa girince bir anda ortadan kayboldukları için onları cinler mi kaçırdı söyleminden buraya Cin Aralığı demişler. Bu aralığa girip fotoğraf çekilmek de buranın turistik aktivitesi.

⑧ Ahududu Şenliği’ne katılın

Fotoğraf Kaynak: wikimedia.org

Ahududu Cumalıkızık’ın ünlü ürünlerinden biri olunca şenliğin adının ahududu olmasına şaşmamak gerek. Hatta ahududu için köyün simgesi desek yalan olmaz. 17 kez düzenlenen şenlik, son iki senedir “Uluslarası Cumalıkızık Şenliği” olarak geçiyor. Her sene Haziran ayında yapılıyor ve bir sürü ünlü sanatçı, dans grupları, eğlenceler oluyor. Cumalıkızıklılar, köy meydanında açtıkları tezgahlarda geleneksel ürünlerini, ev hanımları da taze el emeği Cumalıkızık spesiyallerini satıyor. Zaten normalde de turistik bir yer olan Cumalıkızık köyü şenlik zamanları ana baba günü oluyor, bu yüzden sakin sakin gezeyim derseniz doğru bir zaman olmayabilir baştan söyleyelim.

⑨ Meydandaki pazar yerinden taze ve el yapımı ürünler alın

Fotoğraf Kaynak:Pi István Tóth / Flickr 

Cumalıkızık’a ilk girdiğinizde otobüs durağının olduğu meydanda birçok tezgah göreceksiniz, burası Cumalıkızık’ın pazar yeri. Köyün yerlileri elleriyle yaptıkları reçelleri, gözlemeleri, erişteleri satıyor; mevsiminde ise köyün arka tarafında ve etrafındaki meyve bahçelerinden taze toplanan mis gibi hormonsuz kirazlar, çilekler, ahududular, böğürtlenler de cabası. Ayrıca birçok derde deva çaylar, otlar da bulabilirsiniz. Kestane de köyün bir diğer spesiyali. Kısacası bu tezgahlara bir göz atmadan geçmeyin deriz.

 

Cumalıkızık’ta neyin nerede olduğuna buradan bakabilirsiniz?

HAZIR BURAYA GELMİŞKEN

👉  Hazır Cumalıkızık’a kadar gelmişken bir Uludağ’a çıkmadan olmaz. Cumalıkızık’tan Uludağ’a giden teleferiklerin kalktığı yer yaklaşık 10 km. Teleferikle yukarı çıkmak yaklaşık 25 dakika sürüyor, websitesinde Dünya’nın en uzun teleferik hattı olduğu yazıyor. Bir deneyimlemeden, Uludağ havası almadan dönmek olmaz.

👉  Bursa Merkez ve Cumalıkızık arası otoyoldan 14 kilometre 23 dk. Bursa merkezin demirbaşları Koza Han, Ulu Cami ve tabi ki iskenderi Cumalıkızık programıyla kolaylıkla birbirine bağlayabilirsiniz. Sabah, kahvaltıyı Cumalıkızık’ta edip buranın sokaklarını arşınladıktan sonra Bursa merkeze geçip tarihi yerleri gördükten sonra Koza Han’da kahve molası verip günü iskendercide noktalayabilirsiniz. Bursa’da İskender Nerede Yenir yazımıza bakınca zaten planlarınıza illa bi iskender eklenecektir.  Bursa merkezden diğer önerilerimiz için de Bursa’da Gezilecek Yerler yazımızı öneririz.

👉  Eğer daha önce Bursa merkezi görmüşseniz Cumalıkızık sonrası 1 saatlik (64 kilometre) bir yolculukla Uluabat Gölü kıyısındaki yarım adacık Gölyazı‘yı görmeniz tavsiyemiz olur. Burası da göl manzaralı kahvaltı keyfi ile meşhur ama siz güne Cumalıkızık’ta başladığınızdan bu keyfi doğal olarak ıskalamış oluyorsunuz. Ama merak etmeyin günün sonunda Gölyazı’da tekne turu, mis gibi gün batımı ve balık keyfi sizi bekliyor.

👉 Buram buram bohemia kokan Trilye Bursa’nın en güzel yerlerinden.

CUMALIKIZIK’TA KONAKLAMA

Bize kalırsa Cumalıkızık günübirlik gitmek için çok uygun, biz de kalmadık zaten. Köyde uzun keyifli bir kahvaltı, sokakları karış karış gezmek, her yeri fotoğraflamak ve köylülerden alışveriş yapmak derken ne yaparsanız yapın 2-3 saati geçeceğini sanmayız. Yine de gidip gelmek çok yorucu derseniz Bursa’da ya da Cumalıkızık’ta kalmak diğer opsiyonlar. Cumalıkızık’ta bir çok ev pansiyon ya da cafe / restoran olarak işletiliyor.

Bulanlar Konak Pansiyon

Tam köyün havasını ve doğallığını yansıtan bir yer. Aynı zamanda Cumalıkızık’ın tanınmasını sağlayan Kınalı Konak dizisinin çekimlerinde kullanılan konaklardan biriymiş.

Adres: Cumalıkızık Hamam Sokak No:15 Yıldırım/Bursa Tel: 02243723325 Websitesi: www.bulanlarkonak.com Konum için tıklayın.

Mavi Boncuk Konuk Evi

Köy evi konseptli, sıcacık samimi bir ortam isterseniz güzel bir adres.  Aynı zamanda içinde Mavi Boncuk Cafe de var. Burası hakkında yeme-içme kısmında detaylı bilgi bulabilirsiniz.

Adres: Cumalıkızık Mahallesi Saldede Sokak No:188/2 Yıldırım-Bursa Tel: 02242081055 / 05398451188 Websitesi: www.maviboncukkonukevi.com Konum için tıklayın.

CUMALIKIZIK KAHVALTI

Cumalıkızık’ın olayı sabahtan buraya varıp ahududu reçelli, salçalı köy ekmekli köy kahvaltısı yapmak. Ama öğlen veya akşam buradaysanız da mantısını ve gözlemesini de denemeden dönmeyin deriz.

🍳 Mavi Boncuk Konuk Evi

Pansiyon olarak işetilen bu köy evinin bahçesinde verilen kahvaltının namı taa İstanbul’da kulağımıza kadar geldi. Kahvaltısını kaçırıyorsanız mantısı, cevizli eriştesi, tarhanası, ev baklavası da ayrı güzel.

Adres: Cumalıkızık Mahallesi Saldede Sokak No:188/2 Yıldırım-Bursa Tel: 02242081055 / 05398451188 Websitesi: www.maviboncukkonukevi.com Konum için tıklayın.

🍳 Taşev Restaurant

Fotoğraf Kaynak: Facebook – Taşev Restaurant
Burası da patates köftesi, reçelleri ve köy salçası ünlü, köy kahvaltısı ve gözleme de bulabileceğiniz uygun fiyatlı salaş bir yer.
Adres: Cumalıkızık Mahallesi Yunus Aralığı No:18 Yıldırım/Bursa Tel: 02243727116Konum için tıklayın.

Adres: Cumalıkızık Mahallesi Saldede Sokak No:188/2 Yıldırım-Bursa Tel: 02242081055 / 05398451188 Websitesi: www.maviboncukkonukevi.com Konum için tıklayın.

🍳 Hacı Arif Osmanlı Sofrası

Serpme köy kahvaltısının dışında akşama kadar mantı, köfte ve gözleme de yiyebilirsiniz. Gününe göre değişiyor olabilir ama 18.00’den sonra kapanıyor o saatlerde gidecekseniz mutlaka gitmeden arayıp sorun.

Adres: Cumalıkızık Mahallesi Pınar Sokak No:14 Yıldırım/Bursa (Köye girmeden otoparkın karşısında yolun sağında) Tel: 05353551820 – 05325820943 Websitesi: www.osmanlisofrasi.net Konum için tıklayın.

🍳 Kınalıkar Bulanlar Konak

Fotoğraf kaynak: www.bulanlarkonak.com
Burası Kınalıkar dizisinin çekildiği ahşap konağın içinde bir otel / restoran. Giderseniz serpme köy kahvaltısını, gözleme çeşitlerini ve köy ekmeklerini deneyin. Akşam yemeğine giderseniz de alabalık, mantı veya testi kebabı denenebilir. Fiyatlar da uygun.

Adres: Cumalıkızık Köyü Hamam Sokak No:15-22 Yıldırım/Bursa Tel: 02243723325 – 05334815698 Websitesi: www.bulanlarkonak.com Konum için tıklayın.

CUMALIKIZIK’A NASIL GİDİLİR?

Arabayla Gelecekseniz

İstanbul’dan Cumalıkızık’a kendi aracınızla navigasyonu kurup çok rahat gidebilirsiniz, hele Osmangazi Köprüsü açıldığından beri yol baya kısalmış durumda. Daha öncede belirttiğimiz gibi bu yol 168 kilometre ve yaklaşık 2 saat 20 dakika sürüyor. Tabi bu trafiksiz hali. Yolu biraz daha kısaltayım derseniz hızlı feribotla Yenikapı’dan Bursa’ya İDO ya da BUDO’yu kullabilirsiniz, bu yolunuzu yarım saat civarında azaltacaktır.

• İstanbul’dan feribot ile geçecekseniz:
  Mudanya İskelesi’nden 42 dakika
  Gemlik İskelesi’nden 46 dakika
  Yalova İskelesi’nden 1 saat 12 dakika
• Okulun ordaki otoparka aracınızı atabilirsiniz.

 

Toplu Taşıma İle Gelecekseniz

• Bursa otobüs terminalinden 38 numaralı otobüsle önce kent meydanına gelip buradan çok sık kalkan minibüslere binip Cumalıkızık’a geçebilirsiniz. Yol yaklaşık 40 dakika sürüyor.
• İstanbul’dan geliyorsanız, Yenikapı’dan İDO ile, Kabataş veya Büyükçekmece’den BUDO ile Mudanya’ya geçebilirsiniz.
  İDO sefer saatleri ve bilgi için: http://www.ido.com.tr/tr/tarifeler/866
  BUDO sefer saatleri ve bilgi için: https://budo.burulas.com.tr/tr/Page/VoyageTime
• Denizotobüsü veya feribotla Mudanya’ya geldiğinizde de buradan Bursa merkeze karşılıklı minibüs seferleri var. Ayrıca Büyükşehir Belediyesi özel halk otobüsleri de yarım saatte bir kalkıyor. 1/M, 2/GM, 104, 2/U, F/1, F/3 otobüs hatlarını kullanabilirsiniz, detaylı bilgi için: http://www.mudanya.gen.tr/ulasim-harita/bb-otb-sefr-saatleri.html